شرح شعرهای جدید :

بهارعمر

شعرحفظی

1)ای خرّم ازفروغ رخت ،لاله زار عمر         بازآ،که ریخت بی گل رویت ،بهارعمر

ای محبوبی که تابش پرتورویت به عمر من طراوت بخشیده ،عنایتی کن که ازدوری وجودت عمرم روبه نابودی است (هم چنان که باغ ازنورآفتاب شادمی شود ،باغ پرلاله ی زندگی نیز ازپرتوروی یارشاداب می گردد)

(لاله زارعمر ،گل رو ،بهارعمر :اضافه تشبیهی –فروغ رخ :اضافه استعاری –خرّم ،لاله زار ،گل وبهار :مراعات نظیر –بهارمجازا گل وشکوفه )

2)ازدیده گر سرشک چوباران چکد ،رواست               کاندرغمت چوبرق بشد روزگار عمر

اگراشک همچون باران از چشم فروریزد ،جایزاست ،زیرا زمان عمرم درغم دوریتو به سرعت گذشت .

(سرشک :اشک –تشبیه اشک به باران :مبالغه –تشبیه عمر به برق –باران ،چکد ،سرشک :تناسب –برق وباران :تناسب )

3)این یک دودم که مهلت دیدار ممکن است               دریاب کارما ،که نه پیداست کارعمر

دراین زمان اندک که فرصت ملاقات میسر است ،به من توجه کن زیراپایان عمرمعلوم نیست

(یک دودم کنایه اززمان اندک )

4)تاکی می صبوح وشکرخواب بامداد ؟               هشیارگرد،هان !که گذشت اختیارعمر

تاکی شراب صبحگاهی می نوشی ودرخواب شیرین بامدادی هستی ،هان !هوشیارشو که لحظه های مناسب زندگی گذشت .

(مصراع اول کنایه از غفلت کردن –پیام بیت :بهره بردن اززندگی وسپری شدن ایام –هان صوت شبه جمله ،اختیارعمر اضافه استعاری –شکرخواب حس آمیزی )

5)دی در گذار بود ونظرسوی مانکرد               بی چاره دل که هیچ ندید ازگذار عمر

دیروز یارمی گذشت ولی به ما بی توجه بود .بی چاره دلم که از گذشتن عمربهره ای نبرد .

(بیچاره دل :ترکیب وصفی مغلوب ،تشخیص –تکرار:گذر-گذارعمر ایهام دارد :1-استعاره ازمعشوق است 2-زندگی وعمر (همچون معشوق می گذرد –وجه شبه عمر ومعشوق :مایه ی حیات بودن ،ارزش داشتن ،بی وفایی )

تناسب معنایی با :برسرکشته ی خودمی گذرد هم چون باد          چه توان کرد عمراست وشتابی دارد

6)درهرطرف زخیل حوادث ،کمین گهی ست                زان رو ،عنان گسسته داند سوار عمر

انبوه حوادث درهرکران برای ما دام گسترده است ،بدین جهت مثل سواری شتابان ومضطرب می تازد تاحوادث اوراازبین نبرد .

(خیل حوادث وسوار عمر :اضافه تشبیهی –هردومصراع شخصیت بخشی دارد-عنان گسسته دواندن :کنایه ازشتابان وآشفته –خیل وعنان ودواند وکمین وسوار :مراعات نظیر –دلیل شتاب عمرحوادثی است که درکمین عمراست :حسن تعلیل )

7)بی عمرزنده ام من واین بس عجب مدار               روزفراق راکه نهد درشمار عمر ؟

من بدون آن که حیات داشته باشم ،زنده ام توازاین حالت تعجب نکن زیراروزجدایی ازمعشوق راکسی جزءعمربه حساب نمی آورد .تنایب معنایی :اوقات خوش آن بود که بادوست به سرشد             باقی همه بی حاصلی وبی خبری بود

(عمرایهام دارد :1-زندگی 2-استعاره ازمعشوق –بی عمرزنده ام :تناقض –تکرارعمر

8)حافظ !سخن بگوی که برصفحه ی جهان               این نقش ماندازقلمت یادگارعمر

حافظ!حرفی بزن زیراتنهاسخنان توبه عنوان یادگار زندگی برلوح روزگارباقی می ماند .

(سخن مجازا شعر ،صفحه ی جهان :اصافه تشبیهی ،صفحه ،نقش ،قلم :مراعات نظیر)

 

سرود عشق

1)بهارآمد وگلزلرنورباران شد                 چمن زعشق رخ یار،لاله افشان شد

بهارفرارسید وبوستان به جلوه آمد چمن نیزازعشق چهره ی یار باگل لاله زیبا شد

(گلزار نور باران شد ولاله افشان شد کنایه اززیبایی باغ دربهار –بها ،گلزار ،چمن ولاله تناسب دارد )

2)سرودعشق زمرغان بوستان بشنو             جمال یار زگل برگ سبز، تابان شد

آواز عشق را ازپرندگان باغ بشنو دربهار زیبایی یار ازبرگ های سبز درخشید .

(مصراع اول :تشخیص –مرغ ،بوستان ،گلبرگ :تناسب –بیت به مفهوم عرفانی جلوه خداوند درطبیعت اشاره دارد .)

3)ندابه ساقی سرمست گل عذاررسید          که طرف دشت چورخسار سرخ مستان شد

به ساقی سرخوش زیباروندارسیدکه اطراف دشت مثل چهره ی سرخ مستان رنگارنگ شد .

(تشبیه دشت پرلاله به چهره ی سرخ مستان –ساقی ريا،سرمست ،سرخ ،مستان :مراعات نظیر –گلعذار کنایه اززیبارو )

4)به غنچه گوی که ازروی خویش پرده فکن             که مرغ دل زفراق رخت پریشان شد

به غنچه بگو شکوفاشود زیراپرنده ی دل ازدوری چهره ی یار پریشان شده است .

(به غنچه بگو :تشخیص –پرده ازروی فکندن :کنایه ازجلوه گر شدن وشکوفایی –مرغ دل :اضافه تشبیهی –رخ مجازا وجود )

5)زحال قلب جفا دیده ام مپرس ،مپرس               چوابرازغم دلدار اشک ریزان شد

ازحال قلب ستم دیده ام سوال مکن زیراازاندوه معشوق مثل ابرمی گرید .

(تکرارفعل مپرس-تشبیه قلب به ابر –دلدلر کنایه ازمعشوق –مثل ابر گریستن :اغراق )

 

 

گروه زبان وادبیات فارسی منطقه 9